Creative Commons (CC) modelleri, telif hakkı korumalı eserlerin paylaşılmasını ve kullanımını düzenleyen bir dizi lisans türüdür. Bu lisanslar, yaratıcıların eserlerini ne şekilde paylaşmak istediklerini belirlemelerine yardımcı olur. CC lisansları, eser sahiplerinin telif haklarını tamamen ya da kısmi olarak nasıl devredeceklerine karar vermelerine olanak tanır. CC lisansları, geniş bir topluluk tarafından ücretsiz ve yasal bir şekilde paylaşılabilen eserler yaratmayı teşvik eder.
Creative Commons Modelleri
Creative Commons tarafından sunulan başlıca lisans modelleri şunlardır:
-
CC BY (Atıf)
Bu lisans, başkalarının eseri her şekilde kullanmalarına, dağıtmalarına, uyarlamalarına, türev çalışmalar yaratmalarına izin verir. Ancak, eserin orijinal yazarına mutlaka atıfta bulunulması gerekir. Bu lisans en esnek olanıdır ve en yaygın kullanılan CC lisanslarından biridir. -
CC BY-SA (Atıf - Paylaşımı Aynı Şekilde)
Bu lisans, başkalarına eseri kullanma, dağıtma ve türev çalışmalar oluşturma hakkı verir, ancak türev çalışmaların aynı lisansla paylaşılmasını zorunlu kılar. Bu lisans, Wikipedia gibi projelerde sıkça kullanılır. -
CC BY-ND (Atıf - Değiştirilmeden)
Bu lisans, eserin sadece orijinal haliyle kullanılmasına izin verir. Türev çalışmalar yapılmasına veya eserin değiştirilmesine izin verilmez. Yine de, eser sahibine atıfta bulunulmalıdır. -
CC BY-NC (Atıf - Ticari Olmayan)
Bu lisans, eserin yalnızca ticari olmayan amaçlarla kullanılmasına izin verir. Türev çalışmalar oluşturulabilir ancak ticari amaçla kullanılamaz. -
CC BY-NC-SA (Atıf - Ticari Olmayan - Paylaşım Aynı Şekilde)
Bu lisans, eserin ticari olmayan amaçlarla kullanımına izin verir ve türev çalışmaların aynı lisansla paylaşılmasını zorunlu kılar. -
CC BY-NC-ND (Atıf - Ticari Olmayan - Değiştirilmeden)
Bu lisans, eserin yalnızca orijinal haliyle, ticari olmayan amaçlarla paylaşılmasına izin verir. Değiştirilmesine veya türev çalışmalar yapılmasına izin verilmez. -
CC0 (Kamuya Ait)
Bu, telif hakkı sahiplerinin eserlerini kamu malı olarak sunmalarına olanak tanır. Yani, eser üzerinde hiçbir telif hakkı talebi bulunmaz ve herkes bu eseri istediği gibi kullanabilir, değiştirebilir ve paylaşabilir. CC0, tamamen telif haklarından feragat etmeyi ifade eder.
Creative Commons Lisanslarının Avantajları:
-
Paylaşım ve Erişim Kolaylığı: Creative Commons lisansları, içeriklerin küresel çapta serbestçe paylaşılmasına ve erişilmesine olanak tanır.
-
Hukuki Koruma: Eser sahibinin hakları korunur ve eserlerinin izinsiz kullanılmasının önüne geçilir.
-
Esneklik: Eser sahipleri, eserin nasıl kullanılmasını istediklerine göre uygun lisansı seçebilirler.
-
Eserlerin Ticari Olmayan Kullanımı: Bazı CC lisansları, ticari olmayan alanlarda eserlerin kullanılmasına olanak verir.
Kaynaklar:
-
Creative Commons Resmi Web Sitesi: https://creativecommons.org
-
Creative Commons Lisansları Hakkında Ayrıntılı Bilgi: Creative Commons License Deed
Bu lisanslar, dünya çapında eser sahiplerinin fikirlerini ve çalışmalarını paylaşmalarına olanak tanırken, toplulukların bu içerikleri yasal ve etik bir şekilde kullanmasını sağlar.